متن كامل پرسش و پاسخ‌هاي اختصاصي ابتكار با دكتر محسن رضايي به شرح زير است:   حدود 8 سال از آغاز اجراي چشم انداز 20ساله كشور گذشته است و تقريبا الان در نيمه راه اجراي اين سند مهم در كشور هستيم. شما در اين مقطع تا چه حد حركت كشور را در مسير چشم انداز مي‌بينيد و در صورت حركت نكردن امور اجرايي در اين مسير، چه خطراتي كشور را تهديد مي‌كند و مجمع و نهادهاي نظارتي كشور چه اهرم‌هاي كنترلي در اختيار دارند كه مسير امور اجرايي توسط دولت را به ريل چشم انداز بازگردانند؟   اگر چشم انداز به درستي اجرا مي‌شد كشور تحريم نمي‌شد و يكي از عوامل اصلي تحريم ضعف در اجراي اين سند بوده است. سند چشم انداز كشور طوري طراحي شده بود كه رويارويي آمريكا و هژموني جهان سلطه پيش بيني شده و براي آن چارجويي تعيين شده بود. به طور كلي در چشم انداز بر روي دو مساله اساسي تاكيد شده بود. توسعه يافتگي و پيشرفت همه جانبه كشور و تعامل سازنده در روابط بين‌الملل با تاكيد بر الهام بخش بودن ايران در جهان اسلام. تاكيد بر روي اين دومساله اساسي از آن جهت بود كه اجراي آنها به طور طبيعي هم نزديك شدن به آرمان‌هاي انقلاب و جمهوري اسلامي را با خود به همراه داشت و هم كشور را در مقابل تهديد‌هاي خارجي آسيب ناپذير مي‌كرد.    از نگاه شما چند درصد از اهداف چشم انداز بيست ساله كشور محقق شده است؟   البته در اجراي چشم انداز عقب گرد نداشتيم، اما متناسب با برنامه و دورنماي ترسيم شده هم حركت نكرديم. مردم و قواي سه گانه کشور بهتر مي‌توانستند عمل کنند. بر اساس چشم انداز بايد در اين مقطع به لحاظ اقتصادي و تعاملات بين‌المللي و ساير مفاد اين سند، سي درصد از چشم انداز بايد اجرايي مي‌شد اما با گذشت حدود 7سال از اجراي آن كمتر از 20 درصد از اهداف چشم انداز تحقق پيدا كرده است.   با در نظر گرفتن چگونگي اجراي چشم انداز و برنامه‌هاي پنج ساله توسعه كشور، از ديدگاه شما هر كدام از دولت‌هاي گذشته چه نمره اي مي‌گيرند و موفق ترين و ضعيف ترين دولت‌هاي گذشته كدامند؟   با گذشت بيش از سه دهه از انقلاب در اين مقطع بايدبا ديدگاهي ملي و انقلابي، يك آسيب شناسي شجاعانه از عملكرد دولت‌هاي سه دهه گذشته انجام شود. بسياري از اقدمات گروه‌ها و جناح‌هاي سياسي كشور در مقاطع مختلفي كه در دولت بوده اند جاي بررسي و اسيب شناسي جدي دارد. مثلا در حوزه سياست خارجي چرا گروهي كه در اوايل انقلاب لانه جاسوسي را گرفتند الان موافق رابطه اند و چرا كساني كه در آن زمان مخالفان اين اقدام بودند الان تسخير لانه را بهترين كار مي‌دانند و طرفدار ادامه قطع رابطه با امريكا هستند؟ طبيعي است كه با گذشت اين سه دهه، بايد عملكردگروه‌هاي مختلف را در مقاطع گوناگون آسيب شناسي كنيم و ببينيم آيا جناح‌هاي عملكردشان صحيح بوده و چه بكنيم تا اشتباهات در سي سال آينده كمتر گردد. نكته ديگر اين است كه در طول 20 سال گذشته سه دولت داشتيم.آيا با گذشت اين همه سال آيا دولت‌هايي كه در راس كار بودند توانسته اندآينده سازي کنند و نسل جديدي از مديران را پرورش داده و معرفي كنند كه در سال‌هاي آينده مديريت كلان در کشور را در دست بگيرند. طبيعي است در سالهاي آينده سن نسل اول و دوم انقلاب بالاي 70 سال خواهد بود.دولت آقايان هاشمي، خاتمي و احمدي نژاد چقدر تلاش كرده كه نسل دوم انقلاب را براي جايگزيني خود آماده كنند؟ و دولت بعدي هم همينطور. اين‌ها برخي از شاخص‌هايي است كه با بررسي آنها ميتوان عملكرد دولت‌هاي گذشته را ارزيابي كرد.   با در نظر داشت جميع اين مباحث مردم مي‌خواهند بدانند شما به عنوان يك فعال سياسي و دبير مجمع تشخيص مصلحت نظام، وقتي عملكرد دولت‌هاي گذشته را از منظر شاخصه‌هاي چشم انداز و برنامه‌هاي توسعه، مانيتورينگ مي‌كنيد، به دولت‌هاي 20 سال گذشته چه نمره اي مي‌دهيد؟   به اعتقاد من همه دولت‌هاي گذشته عملكرد متوسط داشته اند و با در نظر گرفتن ابعاد عملكردي آنان نمره همه اين دولت‌ها زير پانزده بوده است. با اين توضيح كه همه دولت‌ها و سه رئيس جمهور قبلي در چهارسال اول فعاليت خود عملكرد خوبي داشته اند و نمره آنها بالاي 15 بوده است. اما همگي در دوره دوم رياست جمهوري خود بد عمل كرده و طبيعتا نمره ضعيفي كسب كرده اند. به طوريكه ميانگين نمره هشت ساله همه آنها زير 12 است. اين نشان مي‌دهدكه دولت‌ها در ايران ظرفيت بيش از 4 سال حضور در عرصه قدرت را نداشته اند و اگر در همان پايان دوره چهار ساله اول، قدرت به دولت بعدي منتقل مي‌شد، شايد برايند عملكرد كلي دولت‌هاي گذشته و شرايط ايران خيلي بهتر از وضعيت موجود بودو حدود 12 سال جلوتر يوديم و خود جناح‌هاي حاكم و روساي جمهور ايران در هر دوره نيز اينقدر آسيب نمي‌ديدند.   در همين نمره‌هاي زير 12،كمترين و بيشترين نمره‌ها مربوط به كدام دولت‌ها بود؟   چون شرايط و اقتضائات زماني هر دولت با دولت بعدي متفاوت بوده امكان مقايسه وجود ندارد اما همانطور كه گفتم نمره همه زير 12 است. ولي ترجيح مي‌دهم به هيچ كدام از دولت‌ها در مقايسه با ديگري نمره مشخصي ندهم.   اين روزها بحث مذاكره مستقيم با آمريكا به شدت داغ شده است و حتي برخي آن را گره گشاتر از مذاكره با 1+5 ميدانند. در داخل كشور هم برخي از آن به عنوان راهكار اصلي نجات اقتصاد كشور ياد ميكنند. نظرو ديدگاه شما درباره مذاكرات ايران با 1+5 و يا گفت وگوي مستقيم با آمريكا چيست؟    من مذاكره با 1+5 را جدي مي‌دانم و فكر مي‌كنم بايد آن را جدي بگيريم. اسرائيل انگليس و گروههايي در امريكا اصرار دارند كه اين مذاكرات را به بن بست بكشانند و ما را براي مذاكره با يك كشور خاص محرمانه به پستو و اتاق مرموز بكشانند. در حاليكه چون آمريكا و انگليس به اتفاق چين و روسيه ما را تحريم کرده اند و با ديگر كشورها در 1+5 هستند، راه رسيدن به نتيجه و خروج از بن بست و حل اختلافات موجود در روابط بين‌الملل ما به خصوص در پرونده هسته اي ادامه گفت و گوها با 1+5 است. مذاكره دوجانبه و محرمانه در کوتاه مدت كارساز نيست چرا كه به دليل تغيير تحولاتي كه در عرصه بين‌الملل در دهه‌هاي اينده رخ مي‌دهد اگر هم توفقي صورت گيرد، توافقات براي روابط بين‌المللي ايران بر يك بنياد سست بنا خواهد شد كه در آينده نمي‌توان چندان به آنها تكيه كرد و باز اوضاع بي ثبات مي‌شود.    توافق مورد نظر شما در مذاكره با 1+5 بايد در بحث هسته اي باشد يا بسته اي از همه مسائل روابط بين‌الملل؟   همه مسائل روابط بين‌الملل را مي‌توان از همين كانال 1+5 توافق كرد.    ولي سال هاست از اين كانال مذاكرات دنبال مي‌شود اما نتيجه اي در بر نداشته است ؟   اتفاقا در مواردي ما به توافقات خوبي رسيديم اما عمل نشد مثلا در دوره حضور آقاي لاريجاني در شوراي عالي امنيت ملي ايران با آقاي سولانا به توافقات خوبي رسيديم اما به آنها عمل نشد. در مذاکرات اخير در بغداد يک فرصت طلايي از دست رفت و تيم مذاکره کننده ايران نتوانست يک بازي برد برد را مديريت کند.    مقصر شكست مذاكرات و توافقات لاريجاني – سولانا چه كسي بود؟   به طور قطع مسئولان وقت مقصر بودند. البته دولت مدعي است که آزادي عمل نداشته است ولي اثبات اين مسأله ساده نيست هنوز هم دير نشده است. اما بايستي تيم مذاكره كننده و تيم سايست خارجي بايد قوي ترين ديپلمات‌هاي كشور باشند و آنها را در اين راستا سازماندهي و فعال كنيم. راه موفقيت در سياست خارجي اين است كه هم از انفعال پرهيز كنيم و هم از ماجراجويي. پاي ميز مذاكره ميتوانيم با منطق سازنده به نتيجه برسيم. مقام معظم رهبري هم هميشه از ايستادگي منطقي در اين راه صحبت مي‌كنند. ايستادگي منطقي هم اين است كه با در نظر داشتن منافع ملي يك سري امتياز بدهيم و يك سري امتياز بگيريم. و معناي اين کار معامله کردن بر سر منافع ملي مردم نيست. بلکه رفع تهديدات و رسيدن به حداکثر منافع ملي است.
جناب رضايي به نظر شما گمانه زني‌هاي رسانه‌هاي امريكايي و اروپايي درباره مذاكره مستقيم ايران و آمريكا را واقعيت دارد؟ آيا ماجرايي شبيه ماجراي مك فارلين به صورت غير رسمي و پشت پرده وجود ندارد؟    مسئولان کشور اين خبر را تکذيب کرده اند.بعيد ميدانم خبرهاي منتشر شده واقعيت داشته باشد.اين فضا سازي به ضرر ايران تمام شد.   با توجه به پيروزي مجدد دموكرات‌ها در انتخابات آمريكا، به نظر شما در دور دوم رياست جمهوري اوباما، آيا چرخشي در سياست‌هاي كاخ سفيد در قبال ايران رخ خواهد داد؟   به طور كلي آقاي اوباما در مقطع كنوني درباره موضوع ايران دو راه و گزينه پيش رو دارد. اول اينكه با توجه به در آستانه اتمام بودن دوره رياست جمهوري فعلي در كشور، اوباما احتمالا صبر مي‌كند تا دولت آينده ايران تشكيل شود. يك پيش بيني اين است كه فعلا كاري نكند تا مشخص شود كه در دولت يازدهم چه كسي روي كار بياييد. سناريوي دوم هم اين است كه يك سال پيش رو را از دست نمي‌دهد و به سرعت سياست‌هاي قبلي خود را دنبال كند چون وقت و فرصت را نمي‌خواهد از دست بدهد. اگر سناريوي دوم جدي باشد، طي ماههاي آينده بايد شاهد حركتي مهمي از سوي امريكاييها - پيشقدمي براي مذاكره و يا گسترش تحريم ها، باشيم.   رويكردآتي آمريکا، تشديد تقابل خواهد بود يا مذاكره و توافق؟   اوباما همه گام‌هاي تقابلي خود را در دور اول رياست جمهوري خرج كرد. لذا الان قاعدتا بايد به سمت مذاكره و ارائه پيشنهادهايي در اين راستا گام بردارد.    حال اگر پيشنهاد آمريكايي‌ها مذاكره مستقيم باشد، شما براي ورود ايران به پاي ميز منعي مي‌بينيد؟    همانطور كه گفتم مذاكره بايد با کساني باشد که تحريم‌ها را عليه ايران اعمال کرده اند. آمريکا هم موثر بوده، شروع کننده بوده ولي پايان بخش نيست. ولي کشورهاي 1+5محوررهمه گفت وگوها و حتي قطعنامه‌هاي شوراي امنيت بوده اند. از اين رو براي ايران فايده اي نداره كه تنها با يكي از كشورهاي عضو 1+5 به توافقي برسد. چرا كه اگر خارج از 1+5 ايران با آمريكا يا هركدام از اعضا توافقي بكند در صورت ارائه در شوراي امنيت قطعا روسيه يا چين وتو ميكنند و بي نتيجه مي‌شود.    ولي روسيه هم موافقت خود را با مذاكره مستقيم ايران و آمريكا اعلام كرده است.   نه، قطعاً اينطور گفته‌ها حرفهاي سياسي است پشتوانه اي ندارد. به محض اينكه مذاكره ميان ايران و امريكا شروع بشه خود همين روس‌ها شروع به ايجاد مشكل و بهانه جويي ميكنند. از اين رو دروازه ورود ما به بازسازي روابط بين‌الملل 1+5 بايد باشد و من راهي ديگري نمي‌بينم.   شما زماني پيشنهاد داده بوديد كه بايد «يک بسته جديد سياست خارجي با عنوان تغييرات متقابل به آمريکا» ارائه داد. يعني الان و در اين مقطع خاص ديدگاه ديگري داريد؟   اين پيشنهاد من مربوط به قبل از تحريم‌ها و اتفاقات دو سه ساله اخير بود.الان و در شرايط تحريم ما بايد شيوه‌هاي ديگري را پي گيري كنيم. قطعا در اون بسته بايد تغييراتي داده شود. باز هم تاكيد دارم در شرايط حاضر گفت وگو با 1+5 را جدي بگيريم.   اين روزها بسياري درباره ميزان و سهم تحريم‌ها در بحران ارزي و كاهش ارزش پول ملي اختلاف نظر دارند. به نظر شما سهم تحريم‌ها در نوسانات كنوني چند درصد است؟ بالاي 50 درصد يا كمتر از 50 درصد؟‌    من معتقدم كه در شرايط كنوني اقتصاد تحريم‌هاي اقتصادي آمريكا و اروپا تقريبا حدود 40 درصد اثر داشته است. سوء مديريت و پس از آن سواستفاده گروهي از افراد و دلالان و نظام اداري کشور از شرايط و هرج مرج‌هاي پيش آمده، در حدود 60 درصد در بروز نابساماني اقتصادي كنوني دخيل بوده است. 

راهكار كوتاه مدت و بلند مدت پيشنهادي شما براي كنترل نوسانات ارزي و نجات اقتصاد كشور چيست؟ 
فوري ترين کار براي کنترل نابساماني‌ها و خروج اقتصاد کشور از اين بحران اين است که جلوي اشتباهات و ندانم کاري‌ها گرفته شود. نبايداجازه دهيم بيش از اين ندانم کاري‌ها و اشتباهات فاحش ادامه پيدا کنند.اگر مديران قوي و کارامد انتخاب کنيم، اگر اجازه ندهيم هيچ اقدامي بدون کار کارشناسي و نظر ومشورت کارشناسان اقتصادي صورت گيرد و جلوي اقدام‌هاي سليقه ا?